Hacı Osman Ağa Camii, Şile, Balibey Mahallesinde, Cami Yokuşu Sokak ile Cami Sokak’ın kesişiminde yer almaktadır. 28.01.1992 tarihinde tescillenen yapı 48 ada 1 parselde yer almaktadır. Yapı Şile Kentsel Sit Alanı Koruma İmar Planı sınırları içerisinde kalmaktadır. Caminin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, yapım tekniği ve mimari özelliklerine bakılarak 17. Yüzyılın sonlarında inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Evliya Çelebi, Trabzon seyahati sırasında konakladığı Şile’den, 600 haneli bir yerleşim yeri olduğunu ve kıyıda bir camisinin bulunduğunu belirtmiştir. Evliya Çelebi’nin yazılarına da konu olan camiinin Hacı Osmanağa Camii olduğu bilinmektedir.
Hacı Osmanağa Camii İstanbul İli, Şile İlçesi, Balibey Mahallesi, 8 pafta 48 ada 1 parselde yer alan İstanbul 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 22.09.1992 tarih 2934 sayılı karar ile belirlenen 1/1000 ölçekli Şile Kentsel Sit Alanı Koruma İmar Planı sınırları içerisinde kalmaktadır. Camii kurulun 28.01.1192 tarih 2796 sayılı genel kararı ile dini ve kültürel yapı olarak tescillenmiştir. 6 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 29.11.2017 tarih 4432 sayılı kararı ile koruma grubu 1 olarak belirlenen Camii’ye ait rölöve 10.01.2018 tarihli 4528 sayılı karar ile onaylanarak 2023 yılı Şubat ayı itibariyle restorasyon uygulamasına başlanmıştır.
Bu kapsamda;
Dikdörtgen planlı kargir beden duvarlı camii kuzeydoğu da yer alan ahşap yapı ile bitişik nizamlıdır ve parselin tümüne yayılmıştır.
Yapının dört cephesi de açıktır. Camii’ye ait meşruta (sıbyan mektebi) olduğu anlaşılan söz konusu ahşap yapının alt katında erkekler ve kadınlar için ayrı ayrı girişler bulunmaktadır. Camii girişi (Kuzeydoğu cephesi) Cami Sokak’a bakan cephedir. Meşruta ise (sıbyan mektebi) girişi (Güneybatı cephesi) Cami Aralık Sokak’a bakmaktadır. Sağ yan (Kuzeybatı cephesi) cephesi Cami Yokuşu Sokak’a bakmaktadır. İki sokağın kesiştiği köşede bir de hazneli çeşme yer almaktadır.
Taşıdığı bu mimari detaylar ile Hacı Osmanağa Camii, döneminin mütevazı ölçekli camilerinin nitelikli bir örneği olarak oldukça değerlidir.
Yapılacak olan restorasyon çalışmasıyla, Şile’nin tarihi mahallelerinden biri olan Balibey Mahallesi, Tarihi Şile Deniz Feneri’nin ardından Hacı Osmanağa Camii’de ilçenin kadim tarihi kimliği için önemli bir değer olarak arz-endam etmeye devam edecek.
